Šumarstvo

Republički zavod za statistiku (RZS)

Odeljenje statistike poljoprivrede i šumarstva 

Velibor Lazarević

Statističar

Milana Rakića 5, Beograd

velibor.lazarevic@stat.gov.rs

011 2412922, lokal 345

011 2410397

Statistika šumarstva obezbeđuje podatke o stanju šuma u Srbiji u smislu njihove površinske zastupljenosti, iskorišćavanju šuma tj. seče drveta (iskazano u drvnoj zapremini), radovima na pošumljavanju u Srbiji, nastalim štetama u šumama Srbije,  građevinskim objektima, saobraćajnicama i mehanizaciji koji se u toku  godine koriste za radove u šumarstvu, brojnom stanju divljači, strukturi i broju zaposlenog osoblja u oblasti lova, podatke o lovačkim zgradama i objektima, kao i opšte podatke o lovištima i lovcima.

 Klasifikacija ekonomskih delatnosti - KD (2010), (" Službeni glasnik  RS" br 104/09), koja je zasnovana na klasifikaciji NACE Rev. 2 (Statistička klasifikacija ekonomskih delatnosti u Evropskoj zajednici, Rev. 2).

Obuhvaćena  su javna preduzeća za gazdovanje šumama, javna preduzeća nacionalnih parkova, privredna društva čiji je osnivač Republika Srbija, odnosno autonomna pokrajina, javna preduzeća čiji je osnivač jedinica lokalne samouprave, verske zajednice i sopstvenici (privatni  vlasnici) šuma.  

Pod šumom se podrazumeva prostor obrastao šumskim drvećem, minimalne površine 5 ari, sa minimalnom pokrivenošću zemljišta krunama drveća od 30%.

Visoke šume su šume postale pretežno iz semena.

Niske (izdanačke) šume postale su pretežno iz izdanaka i panja.

Ostale kategorije šuma čine šikare, makije, šibljaci i lisničke šume.

Šikare su degradirane izdanačke šume malog rasta i kržljavog drveća, koje većinom služe za ispašu i kao hrana za stoku.

Šibljaci su degradirane izdanačke šume u kojima preovlađuju grmovi.

Lisničke šume su šume koje služe prvenstveno za kresanje lisnika.

Ukupna zapremina drveta (bruto zapremina) obuhvata posečeno industrijsko, tehničko, ogrevno drvo  sve proizvedene šumske sortimente i ukupan otpadak, tako da predstavlja totalnu zapreminu drveta na panju.

Industrijsko drvo ima povoljna fizička i hemijska svojstva, a namenjeno je za industrijsku (mehaničku i hemijsku) preradu.

Tehničko drvo ima povoljna fizička i hemijska svojstva, a namenjeno je za upotrebu u razne tehničke svrhe.

Pod negom i melioracijom šuma podrazumevaju se radovi u visokim i niskim šumama kojima se poboljšava kvalitet sastojina.

Statističke jedinice su: šumska gazdinstva, privredna društva čiji je osnivač Republika Srbija odnosno autnomna pokrajina, javna preduzeća čiji je osnivač jedinica lokalne samouprave i verske zajednice, pri čemu se za svaku teritoriju skupštine opštine popunjava poseban obrazac - upitnik.

  Ciljna grupa su sva šumska gazdinstva i ostale organizacije kojima je šumarstvo sporedna delatnost.

   Referentno područje je Republika Srbija.

         Napomena: Od 1999 god. Republički zavod za statistiku ne raspolaže sa podacima za AP Kosovo i Metohiju, tako da oni nisu sadržani u obuhvatu podataka za Republiku Srbiju (ukupno).

  Podaci u sadašnjoj formi objavljivanja (sa manjim izmenama) raspoloživi su od 1963. godine.

 U publikaciji RZS –a „Mesečni statistički bilten“ objavljuju se sledeći indeksi o proizvodnji:

• mesečni indeks – baza je prosek prethodne godine;
• indeks nivoa – baza je kumulativ prethodne godine;
• indeks meseca tekuće godine u odnosu na mesec prethodne godine -  bazni period je mesec prethodne godine;
• indeks nivoa prodaje - bazni period je kumulativ prethodne godine.

U publikacijama RZS – a „Godišnja saopštenja“, za objavljeni godišnji indeks bazni period je prethodna godina. 

U publikaciji RZS –a  „Statistički godišnjak Republike Srbije“, za objavljeni indeks fizičkog obima prodaje bazni period je peta godina pre referentne godine. 

Podaci se odnose na kalendarsku godinu, 2016. 

Republički zavod za statistiku je odgovoran proizvođač relevantnih podataka. Podaci se obezbeđuju na osnovu Uredbe o utvrđivanju u Planu zvanične statistike za referentnu godinu, u skladu sa Zakonom o zvaničnoj statistici (,,Službeni glasnik RS'', boj 104/09).

Podaci   predstvaljaju zvaničnu statistiku i služe za zadovoljavanje nacionalnih i međunarodnih potreba.

Individualni podaci predstavljaju službene statističke podatke i kao takvi su tajni i podležu posebnoj zaštiti, koja je obezbeđena u svim fazama realizacije istraživanja. Tajnost individualnih podataka garantovana je zakonom o zvaničnoj statistici. Svaka zloupotreba službenih statističkih podataka povlači prekršajnu odgovornost, u skladu sa Zakonom.

Individualni podaci se objavljuju samo u agregiranom obliku.

Podaci se objavljuju na sajtu RZS i u publikacijama RZS, prema Kalendaru publikacija.

 Kalendar publikovanja za odgovarajuću godinu je objavljen na sajtu RZS i njemu se može pristupiti preko sledećeg linka:   http://www.stat.gov.rs/sr-cyrl/calendar/

Podaci su dostupni korisnicima u jednakim uslovima, u elektronskoj ili štampanoj formi, besplatno. Pored toga, moguća je i dodatna obrada za posebne zahteve korisnika. Način korišćenja i davanja podataka koje proizvodi RZS uređen je Pravilnikom o načinu korišćenja i davanja podataka koje proizvodi Republički zavod za statistiku, koji je donet od strane direktora RZS u skladu sa Zakonom o zvaničnoj statistici i zakonom o državnoj upravi (,,Službeni glasnik RS'', br. 79/05).

Podaci se, za nacionalne potrebe, objavljuju u mesečnoj, godišnjoj, dvogodišnjoj i trogodišnjoj periodici.      

Nije predviđeno izdavanje Saopštenja za štampu.

Podaci se mogu naći u kompleksnoj publikaciji RZS ,,Statistički godišnjak'', Regioni i Opštine u Srbiji, Mesečni statistički bilten, Saopštenja Republičkog zavoda za statistiku i Bilten šumarstvo.

Podacima objavljenim na sajtu može se besplatno pristupiti preko sledećeg linka:

Podaci su dostupni korisnicima samo u agregatnom obliku, u skladu sa zakonom.

Ne postoje drugi oblik diseminacije.

Kratka uputstva za popunjavanje upitnika nalaze se na samim upitnicima.

Za informaciju o Izveštajima o kvalitetu, pogledati koncept Sprovođenje kvaliteta.

Opšti okvir obezbeđivanja kvaliteta definisan je Deklaracijom o kvalitetu, odnosno Politikom kvaliteta,  kojoj se može pristupiti preko sledećeg linka:

http://www.stat.gov.rs/media/2285/politika-kvaliteta.pdf  

Kontrola kvaliteta se vrši u svim fazama proizvodnje podataka.  Pre svega, vrši se kontrola obuhvata i ažuriranje adresara izveštajnih jedinica. U prvoj fazi kontrole upitnika vrši se kontrola kompletnosti i tačnosti popunjenih upitnika. Dalje se podaci kontrolišu u toku  unosa  preko programa IST, prema definisanim kriterijuma logičke i računske kontrole.

Kvalitet podataka se može proceniti kao zadovoljavajući.

Korisnici pvih podataka su Ministarstvo poljoprivrede – Uprava za šume, Ministarstvo za zaštitu životne sredine, Agencija za zaštitu životne sredine, Institut za šumarstvo, Šumarski fakultet, druge institucije i instituti, novinari, studenti i druga fizička lica.

Prilikom definisanja sadržaja upitnika iz oblasti Statistike šumarstva, konsultovani su predstavnici Ministarstva poljoprivrede – Uprava za šume, Šumarski fakultet i ostale naučne institucije iz oblasti šumarstva.   

Opšte istraživanje o zadovoljstvu korisnika se sprovodi svake dve godine i rezultati su dostupni na vebsajtu RZS. Ne postoji posebno istraživanje u vezi zadovoljstva korisnika podataka u oblasti šumarstva.

Podaci zadovoljavaju nacionalne potrebe. Ne postoji posebna Uredba (EZ) koja reguliše ovu statističku oblast.

Podaci se dobijaju potpunim obuhvatom izveštajnih jedinica. Tačnost podataka se može oceniti kao zadovoljavajuća.  

Nije relevantno.

Za nacionalne potrebe mesečni podaci se objavljuju do 60 dana od završetka referentnog meseca. Godišnji podaci - prethodni rezultati se objavljuju do 150 dana, a konačni do 270 dana nakon završetka referentne godine. Dvogodišnji i trogodišnji podaci se objavljuju do 270 dana nakon završetka referentne godine.

 Podaci se objavljuju blagovremeno, u skladu sa definisanim rokovima.

Mesečno istraživanje o proizvodnji šumskih sortimenata u državnim šumama izveštajne jedinice su u obavezi da dostave popunjen obrazac  do 20. u mesecu za prethodni mesec.

Godišnje istraživanje o podizanju i gajenju šuma i godišnje istraživanje o plantažama i intenzivnim zasadima, izveštajne jedinice su u obavezi da dostave popunjene obrasce  do 27.02. za prethodnu godinu.

Godišnje istraživanje o iskorišćavanju državnih šuma i godišnje istraživanje o iskorišćavanju privatnih šuma, izveštajne jedinice su u obavezi da dostave popunjene obrasce do 13.03. za prethodnu godinu.

 Godišnje istraživanje o štetama u državnim šumama i godišnje istraživanje o štetama od požara u privatnim šumama, izveštajne jedinice su u obavezi da dostave popunjene obrasce do 12.03. za prethodnu godinu.

Godišnje istraživanje o građevinskim objektima, saobraćajnicama i mehanizaciji, izveštajne jedinice su u obavezi da dostave popunjen obrazac do 09.04. za prethodnu godinu.

Trogodišnje istraživanje o promenama u površini šuma, izveštajne jedinice su u obavezi da dostave popunjene obrasce do 30.04. za prethodne tri godine.

Dvogodišnje istraživanje o lovstvu, izveštajne jedinice su u obavezi da dostave popunjen obrazac do 11.05. za prethodne dve godine.    

 Osnovni indikatotori za geografsku uporedivost su raspoloživi.

Vremenska uporedivost podataka, raspoloživa je od 1963. godine, u zavisnosti od traženih podataka, vremenska uporedivost moguća je i od 1955. godine.     

 Ne postoje drugi relevantni statistički podaci, osim podataka o ukupnom broju zaposlenih u delatnosti šumarstvo i lovstvo. 

Podaci statistike šumarstva u okviru seta statističkih podataka su konzistentni.  

Finansijska sredstva za proizvodnju relevantnih podataka obezbeđuju se iz budžeta Republike Srbije. U zavisnosti od sveobuhvata delatnosti koje obavlja u šumarskoj struci, svaka  izveštajna jedinica opterećena je odgovarajućim statističkim istraživanjima u skladu sa prikazom datim u narednoj tabeli:

Rekapitulacija opterećenosti po izveštajnoj jedinici na godišnjem nivou

Politika opšte revizije je usvojena od strane institucije, nalazi se na sajtu RZS  i može joj se pristupiti preko sledećeg linka:

http://www.stat.gov.rs/media/2283/opsta-politika-revizije-rzs-1.pdf 

Revizija podataka nije vršena.

 Podaci iz oblasti šumarstva dobijaju se sprovođenjem sledećih istraživanja, i to:

Mesečno Istraživanje o proizvodnji šumskih sortimenata u državnim šumama - izveštaji se podnose mesečno i obuhvataju sortimentnu strukturu o  proizvodnji, prodaji i zalihama šumskih sortimenata u državnim šumama, kao i  brojno stanje zaposlenih u šumarstvu.

Godišnje istraživanje o iskorišćavanju državnih šuma - izveštaji se podnose svake godine na nivou opština. Prikupljeni podaci odnose se na posečenu bruto zapreminu drveta, po izvršiocima seče u šumama i van šuma. Ovi podaci su razvrstani na tri osnovne sortimentne kategorije drveta i to: industrijsko i tehničko drvo, ogrevno drvo i otpadak.  Istraživanjem se prikupljaju i podaci o posečenoj bruto zapremini drveta u šumi - po vrsti seče i tipu šume, podaci o posečenoj bruto zapremini drveta izvan šume, podaci o šumama koje su opterećene pašom, kao i podaci o iskorišćenim sporednim šumskim proizvodima (u kg) kao što su npr. borova smola, šumsko seme i plodovi, lekovito bilje, seno i trska, stelja i lisnik i ostalo.

Godišnje istraživanje o iskorišćavanju privatnih šuma - izveštaji se podnose svake godine na nivou opština. Prikupljeni podaci odnose se na posečenu bruto zapreminu drveta -  po izvršiocima seče u šumama i van šuma. Ovi podaci su razvrstani na tri osnovne sortimentne kategorije drveta i to: industrijsko i tehničko drvo, ogrevno drvo i otpadak.  Prikupljaju se još i podaci o posečenoj bruto zapremini drveta u šumi  - po vrsti seče i tipu šume, kao i podaci o posečenoj bruto zapremini drveta izvan šume.​

Godišnje istraživanje o podizanju i gajenju šuma, izveštaji se podnose svake godine na nivou opština, i to posebno za državne i privatne šume.  Prikupljeni podaci odnose se na:

• veštačko pošumljavanje,  u hektarima pošumljene površine po vrstama drveća;
• negu i melioraciju visokih i izdanačkih šuma,  u hektarima, u zavisnosti od tipa šume (sastojinske pripadnosti);
• melioraciju ostalih kategorija šuma, u hektarima, u zavisnosti od tipa šume (sastojinske pripadnosti).

Godišnje istraživanje o plantažama i intenzivnim zasadima - izveštaji se podnose svake godine na nivou opština, posebno za državne i privatne šume. Prikupljeni podaci odnose se na:

• podizanje i negu plantaža i intenzivnih zasada, površine podignute sadnjom i brojnom stanju posađenih sadnica , po vrstama drveća;
• štete na plantažama i intenzivnim zasadima, čiji uzroci mogu biti: požar, insekti, biljne bolesti, elementarne nepogode i divlje ili domaće životinje. Podaci se iskazuju prema vrsti drveća, obuhvaćenoj površini, posečenoj bruto zapremini drveta i finansijskoj šteti;
• posečenu bruto zapremina drveta u plantažama i intenzivnim zasadima, podaci o sortimentnoj strukturi i način seče po vrstama drveća;
• ukupnu površinu plantaža i intenzivnih zasada i površinu plantaža i intenzivnih zasada na kojoj je izvršena čista seča, sa prikazom površinskog stanja plantaža i intenzivnih zasada na početku godine, površine plntaža i intenzivnih zasada na kojoj je izvršena čista seča po vrstama drveća, kao i prikazom stanja plantaža i intenzivnih zasada na kraju godine.      

Godišnje istraživanje o štetama u državnim šumama -  izveštaji se podnose svake godine na nivou opština, za državne šume. prikupljeni podaci odnose se na:

• štete u šumama po tipovima šuma, u hektarima;
• površine i posečena bruto drvna zapremina po uzrocima štete,  tj. posečena bruto drvna zapremina lišćarskih i četinarskih vrsta drveća i zbirno, sa tri osnovne sortimentne kategorije industrijsko i tehničko drvo, ogrevno drvo i otpadak;
• utrošena sredstva za zaštitu šuma - iskazuju se količinski u kologramima, kao i njihova finansijska vrednost;
• uzroci nastanka požara tj. broj i površina požara, po uzrocima.

Godišnje istraživanje o štetama od požara u privatnim šumama - izveštaji se podnose svake godine na nivou opština, za privatne šume. Ovi podacima se prikazuju štete od požara po tipovima šuma (sastojinskoj pripadnosti), o opožarenoj površini, posečenoj  bruto drvnoj zapremini i finansijskoj šteti.

Godišnje istraživanje o građevinskim objektima, saobraćajnicama i mehanizaciji, izveštaji se podnose svake godine na nivou opština, za državna preduzeća. Prikupljeni podaci odnose se na:  

• šumarske zgrade -  brojno stanje i površina objekata prema nameni;
• saobraćajnice u državnim šumama - šumski putevi i putevi od javnog značaja,  u kilometrima dužine puta;
• prevozna sredstva - brojno stanje kamiona, traktora, kamionskih i traktorskih prikolica;
• mašine u iskorišćavanju šuma -  brojno stanje dizalica, kombinovanih mašina, mašina za iveranje i motornih testera;
• ostale mašine i priključni uređaji - brojno stanje mašina i priključnih uređaja koji se upotrebljavaju u građevinskim radovima, za uzgoj šuma, za rasadničku proizvodnju i za radove na poslovima zaštite šuma.

Dvogodišnje istraživanje o lovstvu -  izveštaji se podnose svake druge godine na nivou opština. Izveštaje dostavljaju javna preduzeće, privredna društva, drugi oblici preduzeća, kao i lovačka udruženja koja su osnovana i deluju u skladu sa zakonom. Prkupljeni podaci se odnose na:  

• brojno stanje divljači - matični fond na dan 01.04 i matični fond na dan 31.03. po vrstama divljači,
• procenjeno brojno stanje trajno zaštićenih vrsta divljači,
• strukturu i broj zaposlenog osoblja u lovačkim organizacijama,
• podatke o lovačkim zgradama i objektima,
• opšte podatke o lovištima i lovcima.

 Trogodišnje istraživanje o promenama u površini šuma -  izveštaji se podnose svake treće godine na nivou opština, posebno za državne i privatne šume. Prikupljeni podaci odnose se na:

• površine šuma na početku posmatranog perioda, po tipu šume (sastojinskoj pripadnosti) i uzročnike povećanja površine pod šumom u toku tri godine,
• smanjenje površine pod šumom u toku tri godine i površina šuma na kraju posmatranog perioda.

       Podaci se prikazuju u hektarima. 

Podaci se prikupljaju u mesečnoj, godišnjoj, dvogodišnjoj i trogodišnjoj periodici. Detaljan opis dat je u konceptu Izvori podataka.

Prikupljanje podataka vrši se preko područnih odeljenja RZS. Podaci se prikupljaju izveštajnim metodama, kada se kao izvori koriste tehnička dokumentacija, knjigovodstvena evidencija, šumsko-privredne osnove (elaborati) i slično. U nedostatku navedenih  izvora, uglavnom za neuređene šume, koristi se metod procene.

Vrši se automatska i ručna validacija kompletnosti podataka. Validacija podataka se vrši na osnovu rezultata iz prethodne godine.

Kontrolisani unos i obrada podataka rade se u programu IST (razvijen u RZS). Neodgovor izveštajnih jedinica i neodgovor na određena ključna pitanja rešvaju se imputacijom podataka iz izveštaja iste izveštajne jedinice iz prethodne godine ili izveštaja drugih izveštajnih jedinica.          

Nije primenjivo.

Bez napomene.