Registrovana zaposlenost

Republički zavod za statistiku

Odeljenje za statistiku tržišta rada, Grupa za statistiku registrovane zaposlenosti

Andrijana Milić

Savetnik 

Milana Rakića 5, Beograd

andrijana.milic@stat.gov.rs

011/6964-229 lok. 424

Istraživanjem o registrovanoj zaposlenosti obezbeđuju se podaci o broju zaposlenih kod pravnih lica i preduzetnika, o broju lica koja samostalno obavljaju delatnost – profesiju, kao i o broju registrovanih individualnih poljoprivrednika.

Podaci ovog istraživanja koriste se:

- za precizno merenje kretanja zaposlenosti u određenom periodu;

- za praćenje kretanja zaposlenosti prema modalitetima zaposlenosti: u radnom odnosu - van radnog odnosa.

- za dobijanje informacija o broju zaposlenih na nižim teritorijalnim nivoima (do nivoa opština);

- za dobijanje informacija o broju zaposlenih na nivou sektora i oblasti delatnosti;

 - za praćenje kretanja zaposlenosti u javnom sektoru.

Istraživanje o registrovanoj zaposlenosti zasniva se na kombinovanju podataka Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja (CROSO) i Statističkog poslovnog registra (SPR).

- Klasifikacija delatnosti (2010), koju je, na osnovu Zakona o klasifikaciji delatnosti („Službeni glasnik RS“, broj 104/09), propisala Vlada uredbom od 29. jula 2009. godine („Službeni glasnik RS“, broj 54/10). Ova klasifikacija je uporediva sa KD Evropske unije (NACE, rev. 2);

- Spisak opština koji je sačinjen u skladu sa Uredbom o nomenklaturi statističkih teritorijalnih jedinica („Službeni glasnik RS“, br. 109/09 i 46/10);

- Šifarnik osnova osiguranja na osnovu Uredbe o sadržini, obrascu i načinu podnošenja jedinstvene prijave na obavezno socijalno osiguranje, jedinstvenim metodološkim principima i jedinstvenom kodeksu šifara za unos podataka u jedinstvenu bazu CROSO („Službeni glasnik RS“, br. 54/10, 124/12, 119/13 i 132/21).

Obuhvaćeni su svi sektori KD (2010), od sektora A - Poljoprivreda, šumarstvo i ribarstvo, do sektora S - Ostale uslužne delatnosti.

Definicije osnovnih obeležja:

-  Pod pojmom obveznik doprinosa smatraju se osiguranik i poslodavac ili isplatilac prihoda na čiji teret se plaća doprinos. 

-  Osiguranik je fizičko lice osigurano prema zakonima koji uređuju sistem obaveznog socijalnog osiguranja.

-  Pod pojmom zaposleni u radnom odnosu podrazumevaju se lica koja imaju formalno pravni ugovor o zaposlenju, odnosno zasnovan radni odnos sa poslodavcem na određeno ili neodređeno vreme, bez obzira na to da li rade puno radno vreme ili kraće od punog radnog vremena, profesionalna vojna lica, lica koja poslove direktora obavljaju po ugovoru o pravima i obavezama direktora, kao i lica koja obavljaju samostalne delatnosti ili su osnivači privrednih društava ili preduzetničkih radnji a nalaze se u evidenciji CROSO.

- Pod pojmom zaposleni van radnog odnosa podrazumevaju se lica koja imaju formalno pravni ugovor o obavljanju privremenih i povremenih poslova, poslova na osnovu ugovora o delu, autorskog ugovora ili nekog drugog ugovora bez obzira na rok trajanja, kao i lica koja su osnivači privrednih društava ili preduzetničkih radnji a nisu zasnovali radni odnos i nalaze se u evidenciji CROSO.

-  Pod pojmom registrovani individualni poljoprivrednici podrazumevaju se lica do 65 godina starosti koja se nalaze u evidenciji CROSO kao lica koja su osigurana po osnovu obavljanja poljoprivredne delatnosti, odnosno lica za koja se, prema zakonu, smatra da se bave poljoprivredom (poljoprivrednici, članovi domaćinstva poljoprivrednika, članovi mešovitog domaćinstva, nosioci poljoprivrednog gazdinstva i članovi poljoprivrednog gazdinstva), ako nisu osiguranici zaposleni, osiguranici po osnovu obavljanja samostalne delatnosti, korisnici penzija i na školovanju.

Javni sektor je deo nacionalne ekonomije koji obuhvata opšti nivo države, kao i nefinansijska preduzeća pod kontrolom države koja se primarno bave komercijalnim aktivnostima (Zakon o budžetskom sistemu, „Službeni glasnik RS“, br. 54/2009, 73/2010, 101/2010, 101/2011, 93/2012, 62/2013, 63/2013, 108/2013, 142/2014, 68/2015, 103/2015, 99/2016, 113/2017, 95/2018, 31/2019, 72/2019, 149/2020, 118/2021, 138/2022, 118/2021 i 92/2023). Prema tome, javni sektor obuhvata korisnike budžetskih sredstava u delatnosti obrazovanja, kulture, zdravstvenog i socijalnog rada i državnu administraciju, kao i javna preduzeća koje osniva država ili jedinice lokalne samouprave, i koja obavljaju delatnost od opšteg interesa (Zakon o javnim preduzećima i obavljanju delatnosti od opšteg interesa, „Službeni glasnik RS“, br. 119/2012, 116/2013, 44/2014, 15/2016 i 88/2019).

Javni sektor se razvrstava na sledeće podskupove:

Javna državna preduzeća podrazumevaju preduzeća čiji je osnivač Republika Srbija ili autonomna pokrajina a obavljaju delatnosti od opšteg interesa u oblasti: rudarstva i energetike, saobraćaja, elektronskih komunikacija, izdavanja službenog glasila Republike Srbije i izdavanja udžbenika, nuklearnih objekata, naoružanja i vojne opreme, korišćenja, upravljanja, zaštite, uređivanja i unapređivanja dobara od opšteg interesa i dobara u opštoj upotrebi (vode, putevi, šume, plovne reke, jezera, obale, banje, divljač, zaštićena područja i dr.), upravljanja otpadom i drugim oblastima.

Javna lokalna preduzeća podrazumevaju preduzeća čiji je osnivač jedinica lokalne samouprave i koja obavljaju komunalne delatnosti ili delatnosti od značaja za rad organa jedinice lokalne samouprave.

Administracija ‒ nivo države i autonomne pokrajine podrazumeva državne organe, organe autonomne pokrajine, pravosudne organe i ustanove koje obavljaju delatnosti značajne za funkcionisanje države.

Administracija ‒ nivo lokalne samouprave podrazumeva jedinice lokalne samouprave, mesne zajednice i ustanove koje obavljaju delatnosti od značaja za funkcionisanje organa jedinice lokalne samouprave.

Zdravstveni i socijalni rad podrazumeva korisnike budžetskih sredstava, odnosno državne ustanove koje obavljaju delatnost zdravstvene i socijalne zaštite, trgovinu farmaceutskim proizvodima u apotekama, trgovinu medicinskim i ortopedskim pomagalima u specijalizovanim prodavnicama, kao i studentske i đačke domove.

Obrazovanje i kultura podrazumevaju korisnike budžetskih sredstava, odnosno državne ustanove koje obavljaju delatnost obrazovanja; naučnog istraživanja i razvoja; izdavačke delatnosti; programske aktivnosti i emitovanje; stvaralačke, umetničke i zabavne delatnosti; delatnosti sportskih objekata; kao i delatnosti biblioteka, arhiva, muzeja i ostale kulturne delatnosti.

Izvor podataka je CROSO. Jedinice posmatranja su osiguranici obaveznog socijalnog osiguranja.

Istraživanjem su obuhvaćeni svi obveznici plaćanja socijalnih doprinosa i osiguranici koji su u evidenciji CROSO osigurani po osnovu radnog odnosa: lica u radnom odnosu, odnosno lica zaposlena u privrednom društvu, drugom pravnom licu, državnom organu, organu jedinice lokalne samouprave; civilna lica na službi u vojsci i vojnim jedinicama i ustanovama; profesionalna vojna lica prema propisima o Vojsci Srbije; domaći i strani državljani i lica bez državljanstva koja su na teritoriji Republike Srbije zaposleni kod stranih ili međunarodnih organizacija i ustanova, stranih diplomatskih i konzularnih predstavništava ili kod stranih pravnih ili fizičkih lica ako međunarodnim ugovorom nije drukčije određeno, odnosno ako je takvo osiguranje predviđeno međunarodnim ugovorom; lica koja obavljaju poslove van prostorija poslodavca; lica u radnom odnosu, odnosno zaposleni koji su upućeni na rad u inostranstvo, odnosno zaposleni u privrednom društvu ili drugom pravnom licu koje obavlja delatnost ili usluge u inostranstvu, ako nisu obavezno osigurana po propisima te zemlje ili ako međunarodnim ugovorom nije drukčije određeno; lica koja rade i čiji je osnov izjednačen sa radnim odnosom: izabrana, imenovana ili postavljena lica ako za obavljanje funkcije ostvaruju zaradu, naknadu zarade, odnosno platu; lica osigurana po osnovu obavljanja privremenih i povremenih poslova: lica koja u skladu sa zakonom obavljaju privremene i povremene poslove ako nisu osigurana po drugom osnovu; lica koja u skladu sa zakonom obavljaju privremene i povremene poslove preko omladinske, odnosno studentske zadruge, a imaju navršenih 26 godina života, odnosno bez obzira na godine života, ako nisu na školovanju; lica koja obavljaju poslove po osnovu ugovora: lica koja za izvršen posao po osnovu ugovora o delu, autorskog ugovora i po osnovu drugih ugovora ostvaruju naknadu, a nisu osigurana po drugom osnovu; lica osigurana po osnovu obavljanja samostalnih delatnosti: lica koja, u skladu sa zakonom, samostalno obavljaju privrednu ili drugu delatnost; lica koja su osnivači, odnosno članovi privrednih društava, u skladu sa zakonom, a koja u njima rade bez obzira na to da li su u radnom odnosu u privrednom društvu čiji su osnivač ili član; sveštenici i verski službenici ako nisu obavezno osigurani po osnovu zaposlenja; sportisti koji, u skladu sa zakonom, obavljaju sportsku delatnost kao samostalnu delatnost; lica do 65 godina starosti osigurana po osnovu obavljanja poljoprivrednih delatnosti: lica za koja se, prema zakonu, smatra da se bave poljoprivredom (poljoprivrednici, članovi domaćinstva poljoprivrednika, članovi mešovitog domaćinstva, nosioci poljoprivrednog gazdinstva i članovi poljoprivrednog gazdinstva) ako nisu osiguranici zaposleni, osiguranici po osnovu obavljanja samostalne delatnosti, korisnici penzija i na školovanju.

Republika Srbija.

Republički zavod za statistiku od 1999. godine ne raspolaže pojedinim podacima za AP Kosovo i Metohija, tako da oni nisu sadržani u obuhvatu podataka za Republiku Srbiju (ukupno).

Podaci su raspoloživi od 2015. godine.

Revizijom podataka obezbeđena je uporediva serija 2000-2014. godine.

(Za više detalja videti odeljke: Vremenska uporedivost i Revizija podataka).

Nije primenljivo.

Broj zaposlenih.

Mesečni podatak o broju zaposlenih predstavlja stanje zaposlenih pretposlednjeg radnog dana u mesecu.

Kvartalni podatak o broju zaposlenih izračunava se kao aritmetička sredina broja zaposlenih za tri meseca posmatranog kvartala.

Godišnji prosek broja zaposlenih izračunava se kao aritmetička sredina broja zaposlenih za svih 12 meseci.

Istraživanje  se sprovodi na osnovu Zakona o zvaničnoj statistici („Službeni glasnik RS“, broj 104/09), važeće Uredbe o utvrđivanju pojedinih statističkih istraživanja i Programa zvanične statistike Republike Srbije, koji se odnosi na period sprovođenja istraživanja.

Nije primenljivo.

Poverljivi podaci se tretiraju u skladu sa propisanim načelima poverljivosti. 

http://www.stat.gov.rs/media/2271/zakon_o_statistici.pdf

Kalendar saopštenja za javnost i kalendar publikacija objavljuju se krajem godine za narednu godinu.

http://www.stat.gov.rs/sr-Cyrl/calendar

U skladu sa Zakonom o zvaničnoj statistici („Službeni glasnik RS“, br. 104/2009) i Evropskim statističkim kodeksom prakse, svi korisnici se ravnopravno tretiraju. Podaci o registrovanoj zaposlenosti objavljuju se na veb-stranici RZS-a, nakon čega su ti podaci istovremeno dostupni svim korisnicima. Svako odstupanje od datuma navedenog u objavljenom kalendaru publikacija mora biti najavljeno i obrazloženo.

Podaci se publikuju 30 dana nakon referentnog perioda.

Publikovanje podataka u mesečnoj periodici vrši se do nivoa sektora KD (2010) za teritoriju Republike, kao i za javni sektor za teritoriju Republike Srbije. 

Publikovanje podataka u kvartalnoj periodici vrši se na nivou oblasti KD (2010) za teritoriju Republike Srbije i na nivou sektora KD (2010) za regione (NSTJ 2) koji podrazumevaju mesto rada zaposlenog, kao i za javni sektor za teritoriju Republike Srbije. Takođe, u diseminacionoj bazi, objavljuju se podaci o broju zaposlenih po polu i opštini prebivališta (NSTJ 4).

Publikovanje podataka u godišnjoj periodici vrši se na nivou oblasti KD (2010) za teritoriju Republike Srbije i na nivou sektora KD (2010) za teritorijalni nivo NSTJ 4 (opštine, koje podrazumevaju mesto rada zaposlenog). Takođe, u diseminacionoj bazi, objavljuju se podaci o broju zaposlenih po polu i opštini prebivališta (NSTJ 4), kao i po polu i starosti za teritoriju Republike Srbije.

Nije primenljivo.

-  Saopštenje ZP22 – Registrovana zaposlenost u Republici Srbiji, kvartalno

-  Saopštenje ZP22-G – Registrovana zaposlenost u Republici Srbiji, godišnje

http://data.stat.gov.rs/?caller=SDDB

Mikropodaci nisu dostupni korisnicima.

-  Mesečni statistički bilten

-  Statistički godišnjak Republike Srbije

-  Statistički kalendar

-  Opštine i regioni u Republici Srbiji

-

-

http://www.stat.gov.rs/sr-cyrl/o-nama/sistem-upravljanja-kvalitetom/

Potrebu za ažurnim podacima o broju zaposlenih, njihovom kretanju i strukturi iskazuje širok spektar korisnika od državne uprave, preko domaćih, međunarodnih, naučnih i drugih institucija, privrednih subjekata, sve do zainteresovanih građana. Neki od najznačajnijih korisnika podataka o zaposlenosti su Vlada Republike Srbije, Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, Ministarstvo finansija, Ministarstvo privrede, Ministarstvo državne uprave i lokalne samouprave i druga ministarstva, Narodna banka Srbije, privredne komore, sindikati i unije poslodavaca, strani poslodavci (investitori), zatim Evrostat, Evropska centralna banka, Međunarodni monetarni fond i Međunarodna organizacija rada.

Zadovoljstvo korisnika se meri na osnovu obima preuzimanja podataka i Istraživanja o zadovoljstvu korisnika. Rezultati poslednjeg  istraživanja dostupni su preko sledećeg linka: https://www.stat.gov.rs/media/377331/rezultati-istrazivanja-o-zadovoljstvu-korisnika_2023.pdf

Nije relevantno.

Istraživanje je zasnovano na podacima iz administrativnih izvora. Tačnost i pouzdanost su na veoma visokom nivou. 

Nije primenljivo.

Rezultati koji se dobijaju iz administrativnih izvora podložni su uobičajenim vrstama neuzoračkih grešaka kao što su greške unosa, šifriranja i sl. Broj zaposlenih je presek stanja pretposlednjeg radnog dana u mesecu, što može biti uzrok kako nedovoljne, tako i prekomerne procene zaposlenosti.

Moguća nedovoljna preciznost kod nižih nivoa, kao što je broj zaposlenih na nižim nivoima NSTJ – opštine i KD 2010 (usled primene metoda distribucije zaposlenih prema opštini i delatnosti lokalnih jedinica prema podacima iz istraživanja o lokalnim jedinicama).

Podaci se publikuju 30 dana nakon referentnog perioda.

Svi podaci se objavljuju u skladu sa objavljenim kalendarom publikacija:

http://www.stat.gov.rs/sr-Cyrl/calendar

Isti statistički koncepti primenjuju se na celoj teritoriji Republike Srbije.

Istraživanje o registrovanoj zaposlenosti je, između ostalog, u skladu i sa definicijama Uredbe EU o kratkoročnim statistikama br. 2152/19 koju su usvojili Evropski parlament i Savet 27. novembra 2019, kao i sa Uredbom Komisije o sprovođenju br. 1197/20 koja utvrđuje tehničke specifikacije i aranžmane u skladu sa pomenutom Uredbom o kratkoročnim statistikama.

Podaci za 2015. godinu dobijeni su prema novoj metodologiji, odnosno iz novog izvora i prema novoj definiciji registrovane zaposlenosti. Kako bi se omogućilo poređenje podataka za seriju 2000–2014. sa podacima od 2015. godine, izvršena je revizija već objavljenih podataka o registrovanoj/formalnoj zaposlenosti. 

Revizija je urađena do nivoa opština (NSTJ 4) za ukupan broj zaposlenih u opštini i do nivoa oblasti delatnosti (dvocifarski nivo KD 2010) za Republiku Srbiju za ukupan broj zaposlenih, pri čemu ukupan broj zaposlenih  podrazumeva zaposlene kod pravnih lica i preduzetnika, u radnom odnosu i van radnog odnosa, kao i lica koja obavljaju samostalne delatnosti ili su osnivači privrednih društava ili preduzetničkih radnji.

Procena podataka o broju registrovanih individualnih poljoprivrednika za period 2000-2014. nije rađena jer nema adekvatnih elemenata za izvođenje te procene.

Stepen koherentnosti je zadovoljavajuć. Podaci se upoređuju sa podacima o zaposlenosti iz Ankete o radnoj snazi i Istraživanja o zaradama. Razlike koje se javljaju između ovih istraživanja su očekivane i posledica su različitih metodologija, obuhvata i definicija.  

Nije raspoloživo.

Osnovni principi i standardi za sprovođenje revizija objavljenih statističkih podataka definisani su u dokumentu  „Opšta politika revizije“ RZS-a.

Tekuće revizije: 

Eventualna tekuća revizija sprovodi se najkasnije 120 dana nakon referentnog perioda. Nakon isteka tog perioda prethodni rezultati nad kojima nije izvršena revizija, kao i podaci koji su u međuvremenu revidirani, smatraju se konačnim podacima.

Redovne (tekuće) revizije podataka vrše se usled dostupnosti novih, potpunijih ili revidiranih podataka iz CROSO i SPR-a, i iz istraživanja o lokalnim jedinicama.

Velika revizija:

Počev od  2015. godine, RZS koristi nove izvore podataka za praćenje registrovane zaposlenosti ‒ CROSO i SPR. Kako bi se omogućilo poređenje podataka za seriju 2000–2014. sa podacima počev od 2015. godine, izvršena je revizija već objavljenih podataka o registrovanoj /formalnoj zaposlenosti za period 2000‒2014. 

Administrativni izvori: CROSO i SPR.

Podaci iz istraživanja o lokalnim jedinicama koje sprovodi SPR.

Mesečna.

Preuzimanje podataka od CROSO. RZS je u septembru 2014. preuzeo inicijalnu bazu podataka o osiguranicima i osiguranim licima od CROSO. Od tada svakog prvog ponedeljka u mesecu preuzima podatke o nastalim promenama u prethodnom mesecu. Preuzimanje podataka vrši se elektronskim putem, korišćenjem standardnog veb-servisa, odnosno FTP servisa (File Transfer Protocol), preko zaštićene mreže Uprave za zajedničke poslove republičkih organa.

Preuzimanje podataka od SPR. SPR svakoga meseca formira dve konsultacione datoteke. Prva predstavlja skup svih aktivnih poslovnih subjekata sa stanjem poslednjeg dana u mesecu, prema podacima Registra jedinica razvrstavanja, koji vodi RZS, i prema podacima Agencije za privredne registre. Ova konsultaciona datoteka se uparuje sa bazom CROSO i upareni tj. aktivni poslovni subjekti sa podacima o osiguranicima ‒ zaposlenima iz baze CROSO, predstavljaju osnovni skup za izračunavanje, odnosno razvrstavanje zaposlenih u pravnim licima i kod preduzetnika.

Druga konsultaciona datoteka predstavlja skup svih lokalnih jedinica u kojima postoji broj zaposlenih distribuiran prema delatnostima. Na osnovu ove datoteke formiraju se strukture broja zaposlenih u poslovnim subjektima, prema lokalnim jedinicama i prema delatnostima lokalnih jedinica, a na osnovu tih struktura vrši se distribucija zaposlenih iz CROSO baze po opštinama i delatnostima.

Da bi se obezbedio kvalitet statističkih podataka vrši se provera primarnih baza podataka. Vrši se kontrola kontingenta, analiziraju podaci da bi se identifikovale potencijalne greške i sagledala logičnost i validnost podataka, identifikuju ekstremne vrednosti. Provere se vrše automatizovanim procedurama i ekspertskom analizom podataka. Podaci se upoređuju sa podacima iz prethodnog perioda i istog perioda prethodne godine. Takođe, podaci se porede sa ostalim relevantnim podacima npr. iz Ankete o radnoj snazi i Nacionalne službe za zapošljavanje.

Nije primenljivo.

Nije relevantno.

-